عذاب قوم ثمود (قرآن)قوم ثمود به دلیل عصیان و نافرمانی مشمول عذاب الهی شدند. در این مقاله آیات مرتبط با عذاب قوم ثمود معرفی میشوند. فهرست مندرجات۲ - عذاب استیصال در ثمود ۲.۱ - ناتوانی در برابر عذاب ۲.۲ - هلاکت بعد از اتمامحجت ۲.۳ - وسیله عذاب قومثمود ۲.۴ - عذاب با اراده خدا ۲.۵ - نشانه عذاب قومثمود ۲.۶ - وعده عذاب ۲.۷ - عبرت از عذاب ثمود ۲.۸ - عدم نجات از عذاب ۲.۹ - تحقق وعید عذاب ۲.۱۰ - ویژگیهای عذاب ثمود ۲.۱۰.۱ - عذاب مضاعف ۲.۱۰.۲ - عادلانه بودن عذاب ۲.۱۰.۳ - محو آثار زندگانی ۲.۱۰.۴ - گرفتاری به لرزش شدید ۲.۱۰.۵ - قهر الهی ۲.۱۰.۶ - یکسان شدن با خاک ۲.۱۰.۷ - خشک شدن ثمود ۲.۱۰.۸ - سرعت صاعقه ۲.۱۰.۹ - صاعقهخوارکننده ۲.۱۰.۱۰ - محرومیت از نصرت ۲.۱۰.۱۱ - عذاب در شب ۲.۱۱ - عذاب بعد از توطئه ۲.۱۲ - عذاب تخلف از دعوت انبیاء ۲.۱۳ - ناباوری ثمود به حضرت صالح ۲.۱۴ - هلاکت اکثریت ثمود ۲.۱۵ - همسوی با اهلمدین در عذاب ۲.۱۶ - سنت عذاب اهلباطل ۲.۱۷ - عذاب دنیایی قوم ثمود ۲.۱۸ - یکسانی عذاب بر ثمودیان ۲.۱۹ - عوامل عذاب استیصال ثمود ۲.۱۹.۱ - استکبار ۲.۱۹.۲ - اطاعت از مسرفان ۲.۱۹.۳ - اطاعت از مفسدان ۲.۱۹.۴ - اعراض از آیات خدا ۲.۱۹.۵ - پی شدن ناقه ۲.۱۹.۶ - تکذیب انبیا ۲.۱۹.۷ - تکذیب قیامت ۲.۱۹.۸ - طغیان ۲.۱۹.۹ - ظلم ۲.۱۹.۱۰ - عصیان ۲.۱۹.۱۱ - فساد ۲.۱۹.۱۲ - کفر ۲.۱۹.۱۳ - گناه ۲.۱۹.۱۴ - موعظهناپذیری ۳ - پانویس ۴ - منبع ۱ - عذاب استدراج در ثمودگرفتارى قوم ثمود، به عذاب استدراج: وفى ثَمودَ اذ قيلَ لَهُم تَمَتَّعوا حَتّى حين• فَعَتَوا عَن امرِ رَبّهِم فَاخَذَتهُمُ الصعِقَةُ وهُم يَنظُرون• فَمَا استَطعوا مِن قيامٍ وما كانوا مُنتَصِرين. ۲ - عذاب استيصال در ثموداستحقاق قوم ثمود براى كيفر شدن با عذاب استیصال، به دليل عصيان در مقابل اتمامحجّت صالح علیهالسلام: ۱. والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا قالَ يقَومِ اعبُدُوا اللَّهَ ما لَكُم مِن الهٍ غَيرُهُ قَد جاءَتكُم بَيّنَةٌ مِن رَبّكُم هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُم ءايَةً فَذَروها تَأكُل فى ارضِ اللَّهِ ولا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابٌ اليم. ۲. الَم يَأتِهِم نَبَا الَّذينَ مِن قَبلِهِم قَومِ نوحٍ وعادٍ وثَمودَ وقَومِ ابرهيمَ واصحبِ مَديَنَ والمُؤتَفِكتِ اتَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيّنتِ فَما كانَ اللَّهُ لِيَظلِمَهُم ولكِن كانوا انفُسَهُم يَظلِمون. ۳. قالَ يقَومِ ارَءَيتُم ان كُنتُ عَلى بَيّنَةٍ مِن رَبّى وءاتنى مِنهُ رَحمَةً فَمَن يَنصُرُنى مِنَ اللَّهِ ان عَصَيتُهُ فَما تَزيدونَنى غَيرَ تَخسير• ويقَومِ هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُم ءايَةً فَذَروها تَأكُل فى ارضِ اللَّهِ ولا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابٌ قَريب. ۴. الَم يَأتِكُم نَبَؤُا الَّذينَ مِن قَبلِكُم قَومِ نوحٍ وعادٍ وثَمودَ والَّذينَ مِن بَعدِهِم لا يَعلَمُهُم الَّا اللَّهُ جاءَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيّنتِ فَرَدّوا ايدِيَهُم فى افوهِهِم وقالوا انّا كَفَرنا بِما ارسِلتُم بِهِ وانّا لَفى شَكٍّ مِمّا تَدعونَنا الَيهِ مُريب• ... فَاوحى الَيهِم رَبُّهُم لَنُهلِكَنَّ الظلِمين. ۲.۱ - ناتوانی در برابر عذابناتوانى قوم ثمود، در برابر عذاب دنيوى و صاعقه مرگبار عذاب: وفى ثَمودَ ...• ... فَاخَذَتهُمُ الصعِقَةُ وهُم يَنظُرون• فَمَا استَطعوا مِن قيامٍ .... ۲.۲ - هلاکت بعد از اتمامحجتهلاكت قوم ثمود با اراده خداوند، پس از اتمامحجّت بر آنان: وعادًا وثَمودا واصحبَ الرَّسّ وقُرونًا بَينَ ذلِكَ كَثيرا• وكُلًّا ضَرَبنا لَهُ الامثلَ وكُلًّا تَبَّرنا تَتبيرا. ۲.۳ - وسیله عذاب قومثمودصیحه آسمانی، وسيله عذاب استيصال و نابودى قوم ثمود: ۱. واخَذَ الَّذينَ ظَلَمُوا الصَّيحَةُ فَاصبَحوا فى دِيرِهِم جثِمين• كَان لَم يَغنَوا فيها الا انَّ ثَمودَا كَفَروا رَبَّهُم الا بُعدًا لِثَمود. «صيحه» به معناى صداى سهمگين است. ۲. ولَقَد كَذَّبَ اصحبُ الحِجرِ المُرسَلين• فَاخَذَتهُمُ الصَّيحَةُ مُصبِحين. ۳. ثُمَّ انشَأنا مِن بَعدِهِم قَرنًا ءاخَرين• فَاخَذَتهُمُ الصَّيحَةُ بِالحَقّ فَجَعَلنهُم غُثَاءً فَبُعدًا لِلقَومِ الظلِمين. منظور از «قرنا آخرين»، قوم ثمود است كه با صيحه، هلاك شدند. ۴. وعادًا وثَمودَا وقَد تَبَيَّنَ لَكُم مِن مَسكِنِهِم ...• فَكُلًّا اخَذنا بِذَنبِهِ فَمِنهُم مَن ارسَلنا عَلَيهِ حاصِبًا ومِنهُم مَن اخَذَتهُ الصَّيحَةُ .... ۵. وثَمودُ وقَومُ لوطٍ واصحبُ لَيكَةِ اولكَ الاحزاب• وما يَنظُرُ هؤُلاءِ الّا صَيحَةً وحِدَةً ما لَها مِن فَواق. ۶. كَذَّبَت ثَمودُ بِالنُّذُر• انّا ارسَلنا عَلَيهِم صَيحَةً وحِدَةً فَكانوا كَهَشيمِ المُحتَظِر. ۷. فَامّا ثَمودُ فَاهلِكوا بِالطّاغِيَة. چون «بالطّاغية» صفت براى موصوف محذوف يعنى «صيحة» است، چنين برداشت شده است. ۲.۴ - عذاب با اراده خداعذاب استيصال و هلاكت ثمود، با اراده خداوند: ۱. وعادًا وثَمودا واصحبَ الرَّسّ وقُرونًا بَينَ ذلِكَ كَثيرا• وكُلًّا ضَرَبنا لَهُ الامثلَ وكُلًّا تَبَّرنا تَتبيرا. ۲. ولَقَد اهلَكنا ما حَولَكُم مِنَ القُرى وصَرَّفنَا الأيتِ لَعَلَّهُم يَرجِعون. «ما حولكم من القرى» شامل قوم صالح هم مىشود يعنى اقوام اطراف شما از جمله قوم صالح را ما هلاك نموديم. ۳. وانَّهُ اهلَكَ عادًا الاولى• وثَمودًا فَما ابقى. ۴. فَامّا ثَمودُ فَاهلِكوا بِالطّاغِيَة. ۵. الَم نُهلِكِ الاوَّلين. «الأوّلين» يعنى از جمله آنها قوم ثمود است. ۲.۵ - نشانه عذاب قومثمودخانههاى ويران و خالى از سكنه قوم ثمود، نشانهاى گويا از فرود کیفر الهی بر آنان: ۱. ... انّا دَمَّرنهُم وقَومَهُم اجمَعين• فَتِلكَ بُيوتُهُم خاويَةَ .... «خاوية» به معناى ویرانی و نيز خالى از سكنه است كه در برداشت ياد شده، هر دو معنا لحاظ شده است. ۲. فَامّا ثَمودُ فَاهلِكوا بِالطّاغِيَة• فَهَل تَرى لَهُم مِن باقِيَة. ۲.۶ - وعده عذاب••• وعده خداوند، به مجازات قوم ثمود: كَذَّبَت ثَمودُ بِالنُّذُر• سَيَعلَمونَ غَدًا مَنِ الكَذّابُ الاشِر• فَكَيفَ كانَ عَذابى ونُذُر. ••• نزول عذاب بر قوم ثمود، وعدهاى راستين و تخلّفناپذير: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• ... ذلِكَ وعدٌ غَيرُ مَكذوب. ۲.۷ - عبرت از عذاب ثمودعذاب ثمود و بدفرجامی آنان، مورد هشدار پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله به کافران زمان خود: قُل انَّكُم لَتَكفُرونَ بِالَّذى خَلَقَ ...• فَان اعرَضوا فَقُل انذَرتُكُم صعِقَةً ... وثَمود. ۲.۸ - عدم نجات از عذاببىتأثيرى خانههاى سنگى و مستحكم قوم ثمود، در نجات آنان از عذاب الهى: ۱. ولَقَد كَذَّبَ اصحبُ الحِجرِ المُرسَلين• وكانوا يَنحِتونَ مِنَ الجِبالِ بُيوتًا ءامِنين• فَما اغنى عَنهُم ما كانوا يَكسِبون. ۲. الَم تَرَ كَيفَ فَعَلَ رَبُّكَ ...• وثَمودَ الَّذينَ جابُوا الصَّخرَ بِالواد• فَصَبَّ عَلَيهِم رَبُّكَ سَوطَ عَذاب. ۲.۹ - تحقق وعید عذابتحقّق وعید الهی، مبنى بر عذاب قوم ثمود: كَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوحٍ واصحبُ الرَّسّ وثَمود• وعادٌ وفِرعَونُ واخونُ لوط• ... كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وعيد. ۲.۱۰ - ویژگیهای عذاب ثمودویژگیهای عذاب قوم ثمود با توجه به آیات قرآن عبارتند از: ۲.۱۰.۱ - عذاب مضاعفدو برابر شدن دشوارى و عذاب الهى، بر ثموديان: كَذَّبَت ثَمودُ بِطَغوها• فَكَذَّبوهُ فَعَقَروها فَدَمدَمَ عَلَيهِم رَبُّهُم بِذَنبِهِم فَسَوّها. «دمدم» برگشت دادن حال ناخوشى است و آن دو برابر شدن دشوارى است. ۲.۱۰.۲ - عادلانه بودن عذابعذاب قوم ثمود، عادلانه و به دور از هرگونه ستم: ۱. الَم يَأتِهِم نَبَا الَّذينَ مِن قَبلِهِم قَومِ نوحٍ وعادٍ وثَمودَ وقَومِ ابرهيمَ واصحبِ مَديَنَ والمُؤتَفِكتِ اتَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيّنتِ فَما كانَ اللَّهُ لِيَظلِمَهُم ولكِن كانوا انفُسَهُم يَظلِمون. مقصود از «فما كان الله ليظلمهم» اين است كه هلاكت آنان از سوى خدا بدور از ظلم بوده است. ۲. كَان لَم يَغنَوا فيها الا بُعدًا لِمَديَنَ كَما بَعِدَت ثَمود• وما ظَلَمنهُم ولكِن ظَلَموا انفُسَهُم فَما اغنَت عَنهُم ءالِهَتُهُمُ الَّتى يَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ مِن شَىءٍ لَمّا جاءَ امرُ رَبّكَ وما زادوهُم غَيرَ تَتبيب. ۳. وعادًا وثَمودَا وقَد تَبَيَّنَ لَكُم مِن مَسكِنِهِم ...• فَكُلًّا اخَذنا بِذَنبِهِ فَمِنهُم مَن ارسَلنا عَلَيهِ حاصِبًا ومِنهُم مَن اخَذَتهُ الصَّيحَةُ ... وما كانَ اللَّهُ لِيَظلِمَهُم ولكِن كانوا انفُسَهُم يَظلِمون. ۴. مِثلَ دَأبِ قَوم ... وثَمودَ ... ومَا اللَّهُ يُريدُ ظُلمًا لِلعِباد. مقصود از «دأب» عذاب و هلاكت ثمود است كه به علّت كفر به آن دچار شدند. ۲.۱۰.۳ - محو آثار زندگانینابودى و محو آثار زندگانى قوم ثمود، به واسطه عذاب الهى: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• ... كَان لَم يَغنَوا فيها .... «غنى» به معناى اقامت كردن و سكنا گزيدن است و جمله «كأن لميغنوا فيها» يعنى گويا قوم ثمود در ديارشان اقامت نكرده و تمام آثار آنها از بين رفته است. ۲.۱۰.۴ - گرفتاری به لرزش شدیدهلاكت كفرپيشگان قوم ثمود، با گرفتارى به لرزشى شديد: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاصبَحوا فى دارِهِم جثِمين. «رجفة» به معناى اضطراب و لرزش شديد است. ۲.۱۰.۵ - قهر الهیمجازات شديد ثموديان، با قهر الهى: انَّ بَطشَ رَبّكَ لَشَديد• هَل اتكَ حَديثُ الجُنود• فِرعَونَ وثَمود. ۲.۱۰.۶ - یکسان شدن با خاکيكسان شدن سرزمين ثموديان با خاک، از جانب خدا: كَذَّبَت ثَمودُ ...• ... فَدَمدَمَ عَلَيهِم رَبُّهُم بِذَنبِهِم فَسَوّها. برخى ضمير «فسوّيها» را به «زمين» برمىگردانند كه از سياقِ آيه به دست مىآيد. «تسويه سرزمين» يعنى ويران كردن بناها و هموار ساختن پستى و بلنديهاى آن. ۲.۱۰.۷ - خشک شدن ثمودخشك شدن قوم ثمود، همانند علفهاى خشك، با يك صداى مهیب آسمانی: كَذَّبَت ثَمودُ بِالنُّذُر• انّا ارسَلنا عَلَيهِم صَيحَةً وحِدَةً فَكانوا كَهَشيمِ المُحتَظِر. «هشيم» به گياه خشك و «محتظر» به كسى گفته مىشود كه براى دام، آغل درست كند، بنابراين «هشيم المحتظر» يعنى علف خشكى كه دامدار براى دامش تهيّه مىكند. ۲.۱۰.۸ - سرعت صاعقهسرعت و شدّت صاعقه، از بين برنده توان تصميمگيرى ثموديان: وفى ثَمودَ ...• ... فَاخَذَتهُمُ الصعِقَةُ ...• فَمَا استَطعوا مِن قيامٍ .... ۲.۱۰.۹ - صاعقهخوارکنندههلاكت قوم ثمود با صاعقه خواركننده و خفّتآور: وامّا ثَمودُ ... فَاخَذَتهُم صعِقَةُ العَذابِ الهونِ ...• ونَجَّينَا الَّذينَ ءامَنوا وكانوا يَتَّقون. ۲.۱۰.۱۰ - محرومیت از نصرتمحروميّت ثمود از هرگونه نصرت، به هنگام صاعقه عذاب: وفى ثَمودَ ...• ... فَاخَذَتهُمُ الصعِقَةُ ...• ... وما كانوا مُنتَصِرين. ۲.۱۰.۱۱ - عذاب در شبگرفتارى ثمود به عذاب الهى، در شب: ۱. والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاصبَحوا فى دارِهِم جثِمين. ۲. والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا قالَ يقَومِ اعبُدُوا اللَّهَ ما لَكُم مِن الهٍ غَيرُهُ هُوَ انشَاكُم مِنَ الارضِواستَعمَرَكُم فيها فَاستَغفِروهُ ثُمَّ توبوا الَيهِ انَّ رَبّى قَريبٌ مُجيب• واخَذَ الَّذينَ ظَلَمُوا الصَّيحَةُ فَاصبَحوا فى دِيرِهِم جثِمين. مقصود از «فأصبحوا ...» بنا بر قولى گرفتار شدن ثمود به عذاب الهى در شب و صبح كردن با چنين حالى است. ۲.۱۱ - عذاب بعد از توطئهگرفتارى ثمود به عذاب ويرانگر الهى، پيش از تحقّق توطئه آنان بر ضدّ صالح علیهالسلام و خانوادهاش: ولَقَد ارسَلنا الى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• قالوا تَقاسَموا بِاللَّهِ لَنُبَيّتَنَّهُ واهلَهُ ...• فَانظُر كَيفَ كانَ عقِبَةُ مَكرِهِم انّا دَمَّرنهُم .... ۲.۱۲ - عذاب تخلف از دعوت انبیاءصاعقه آسمانى، كيفر تخلّف قوم ثمود از دعوت پیامبران خويش: ۱. فَان اعرَضوا فَقُل انذَرتُكُم صعِقَةً ... وثَمود• اذ جاءَتهُمُ الرُّسُلُ ... فَانّا بِما ارسِلتُم بِهِ كفِرون. ۲. وفى ثَمودَ اذ قيلَ لَهُم تَمَتَّعوا حَتّى حين• فَعَتَوا عَن امرِ رَبّهِم فَاخَذَتهُمُ الصعِقَةُ وهُم يَنظُرون. ۲.۱۳ - ناباوری ثمود به حضرت صالحعذاب نازل شده بر ثمود، پاسخى به ناباورى آنان نسبت به تحقّق وعدههاى صالح علیهالسلام: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا قالَ يقَومِ اعبُدُوا اللَّهَ ما لَكُم مِن الهٍ غَيرُهُ قَد جاءَتكُم بَيّنَةٌ مِن رَبّكُم هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُم ءايَةً فَذَروها تَأكُل فى ارضِ اللَّهِ ولا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابٌ اليم• قالَ الَّذينَ استَكبَروا انّا بِالَّذى ءامَنتُم بِهِ كفِرون• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاصبَحوا فى دارِهِم جثِمين. ۲.۱۴ - هلاکت اکثریت ثمودهلاكت اكثريّت قوم ثمود، بر اثر کفر و بىايمانى: كَذَّبَت ثَمودُ المُرسَلين• اذ قالَ لَهُم اخوهُم صلِحٌ الا تَتَّقون• فَاخَذَهُمُ العَذابُ انَّ فى ذلِكَ لَأيَةً وما كانَ اكثَرُهُم مُؤمِنين. ۲.۱۵ - همسوی با اهلمدین در عذابهمسانى ثموديان با اهل مدین، در عذاب استيصال: ولَمّا جاءَ امرُنا نَجَّينا شُعَيبًا والَّذينَ ءامَنوا مَعَهُ بِرَحمَةٍ مِنّا واخَذَتِ الَّذينَ ظَلَمُوا الصَّيحَةُ فَاصبَحوا فى ديرِهِم جثِمين• كَان لَم يَغنَوا فيها الا بُعدًا لِمَديَنَ كَما بَعِدَت ثَمود. ۲.۱۶ - سنت عذاب اهلباطلنزول عذاب مرگبار بر قوم ثمود، نمودى از سنّت هميشگى الهى در يارىرساندن به پيامبران و سركوب اهل باطل: كَذَّبَت ثَمودُ المُرسَلين• فَاخَذَهُم العَذابُ انَّ فى ذلِكَ لَأيَةً .... مايه عبرت بودن هلاكت ثموديان، مستلزمِ مجازات اقوام ديگر در صورت كفرورزى و حقناپذيرى آنان است. ۲.۱۷ - عذاب دنیایی قوم ثمودعذاب دنيايى كافران قوم ثمود، پس از اتمامحجّت بر آنان: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ ...• ... وقالَ يقَومِ لَقَد ابلَغتُكُم رِسالَةَ رَبّى .... ۲.۱۸ - یکسانی عذاب بر ثمودیانيكسانى عذاب الهی، بر تمام ثموديان: كَذَّبَت ثَمودُ ...• ... فَدَمدَمَ عَلَيهِم رَبُّهُم ... فَسَوّها. ضمير مفعولى در «فسوّيها» به «دمدمة»- كه از «فدمدم عليهم» انتزاع مىشود- برمىگردد. «تسويه هلاكت» يعنى نجات نيافتن هيچ كس از ثموديان و تفاوت نداشتن عذاب آنان با يكديگر. برخى آن را به «ثمود» برگردانده و گفتهاند: مقصود، برابر بودن ثموديان با يكديگر در عذاب است. ۲.۱۹ - عوامل عذاب استيصال ثمودعوامل عذاب استيصال قوم ثمود با توجه به آیات قرآن عبارتند از: ۲.۱۹.۱ - استكباراستکبار قوم ثمود در برابر فرمان خدا با پى كردن ناقه صالح، عامل عذاب و هلاكت آنان: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا قالَ يقَومِ اعبُدُوا اللَّهَ ما لَكُم مِن الهٍ غَيرُهُ قَد جاءَتكُم بَيّنَةٌ مِن رَبّكُم هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُم ءايَةً فَذَروها تَأكُل فى ارضِ اللَّهِ ولا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابٌ اليم• واذكُروا اذ جَعَلَكُم خُلَفاءَ مِن بَعدِ عادٍ وبَوَّاكُم فِى الارضِ تَتَّخِذونَ مِن سُهولِها قُصورًا وتَنحِتونَ الجِبالَ بُيوتًا فاذكُروا ءالاءَ اللَّهِ ولا تَعثَوا فِى الارضِ مُفسِدين• قالَ المَلَا الَّذينَ استَكبَروا مِن قَومِهِ لِلَّذينَ استُضعِفوا لِمَن ءامَنَ مِنهُم اتَعلَمونَ انَّ صلِحًا مُرسَلٌ مِن رَبّهِ قالوا انّا بِما ارسِلَ بِهِ مُؤمِنون• قالَ الَّذينَ استَكبَروا انّا بِالَّذى ءامَنتُم بِهِ كفِرون. ۲.۱۹.۲ - اطاعت از مسرفاناطاعت قوم ثمود از مسرفان، موجب هلاكت آنان: كَذَّبَت ثَمودُ المُرسَلين• اذ قالَ لَهُم اخوهُم صلِحٌ الا تَتَّقون• انّى لَكُم رَسولٌ امين• فاتَّقُوا اللَّهَ واطيعون• وما اسَلُكُم عَلَيهِ مِن اجرٍ ان اجرِىَ الّا عَلى رَبّ العلَمين• اتُترَكونَ فى ما ههُنا ءامِنين• فى جَنتٍ وعُيون• وزُروعٍ ونَخلٍ طَلعُها هَضيم• وتَنحِتونَ مِنَ الجِبالِ بُيوتًا فرِهين• ولا تُطيعوا امرَ المُسرِفين• فَاخَذَهُمُ العَذابُ انَّ فى ذلِكَ لَأيَةً وما كانَ اكثَرُهُم مُؤمِنين. ۲.۱۹.۳ - اطاعت از مفسداناطاعت ثمود از مفسدان، عامل نابودى آنان: كَذَّبَت ثَمودُ المُرسَلين• اذ قالَ لَهُم اخوهُم صلِحٌ الا تَتَّقون• انّى لَكُم رَسولٌ امين• فاتَّقُوا اللَّهَ واطيعون• وما اسَلُكُم عَلَيهِ مِن اجرٍ ان اجرِىَ الّا عَلى رَبّ العلَمين• اتُترَكونَ فى ما ههُنا ءامِنين• فى جَنتٍ وعُيون• وزُروعٍ ونَخلٍ طَلعُها هَضيم• وتَنحِتونَ مِنَ الجِبالِ بُيوتًا فرِهين• الَّذينَ يُفسِدونَ فِى الارضِ ولا يُصلِحون• فَاخَذَهُمُ العَذابُ انَّ فى ذلِكَ لَأيَةً وما كانَ اكثَرُهُم مُؤمِنين. ۲.۱۹.۴ - اعراض از آيات خدااعراض ثموديان از آیات خدا، عامل عذاب آنان: وءاتَينهُم ءايتِنا فَكانوا عَنها مُعرِضين• وكانوا يَنحِتونَ مِنَ الجِبالِ بُيوتًا ءامِنين• فَاخَذَتهُمُ الصَّيحَةُ مُصبِحين• فَما اغنى عَنهُم ما كانوا يَكسِبون. ۲.۱۹.۵ - پى شدن ناقهپى شدن شتر صالح به دست ثمود، سبب عذاب آنان: ۱. فَعَقَروا النّاقَةَ وعَتَوا عَن امرِ رَبّهِم وقالوا يصلِحُ ائتِنا بِما تَعِدُنا ان كُنتَ مِنَ المُرسَلين• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاصبَحوا فى دارِهِم جثِمين. ۲. قالَ هذِهِ ناقَةٌ لَها شِربٌ ولَكُم شِربُ يَومٍ مَعلوم• ولا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابُ يَومٍ عَظيم• فَعَقَروها فَاصبَحوا ندِمين• فَاخَذَهُمُ العَذابُ انَّ فى ذلِكَ لَأيَةً وما كانَ اكثَرُهُم مُؤمِنين. ۳. كَذَّبَت ثَمودُ بِالنُّذُر• انّا مُرسِلوا النّاقَةِ فِتنَةً لَهُم فَارتَقِبهُم واصطَبِر• ونَبّئهُم انَّ الماءَ قِسمَةٌ بَينَهُم كُلُّ شِربٍ مُحتَضَر• فَنادَوا صاحِبَهُم فَتَعاطى فَعَقَر• فَكَيفَ كانَ عَذابى ونُذُر• انّا ارسَلنا عَلَيهِم صَيحَةً وحِدَةً فَكانوا كَهَشيمِ المُحتَظِر. ۴. كَذَّبَت ثَمودُ بِطَغوها• فَقالَ لَهُم رَسولُ اللَّهِ ناقَةَ اللَّهِ وسُقيها• فَكَذَّبوهُ فَعَقَروها فَدَمدَمَ عَلَيهِم رَبُّهُم بِذَنبِهِم فَسَوّها. ۲.۱۹.۶ - تكذيب انبيانزول كيفر و عذاب الهى بر قوم ثمود، به جرم تکذیب پیامبران: وثَمودُ وقَومُ لوطٍ واصحبُ لَيكَةِ اولكَ الاحزاب• ان كُلٌّ الّا كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقاب. ۲.۱۹.۷ - تكذيب قيامتتکذیب قیامت از ناحيه ثمود، عامل هلاكت آنان با صيحه عذاب: كَذَّبَت ثَمودُ ... بِالقارِعَة• فَامّا ثَمودُ فَاهلِكوا بِالطّاغِيَة. منظور از «بالطّاغية»، بالصّيحة الطّاغية است؛ يعنى صيحه عذابى كه بر آنان فرود آمد بيش از حدّ طاقت آنان بود. ۲.۱۹.۸ - طغيانهلاكت ثمود به سبب طغیانگری: ۱. وانَّهُ اهلَكَ عادًا الاولى• وثَمودًا فَما ابقى• وقَومَ نوحٍ مِن قَبلُ انَّهُم كانوا هُم اظلَمَ واطغى. ۲. فَامّا ثَمودُ فَاهلِكوا بِالطّاغِيَة. منظور از «طاغيه» طغيانگرى و گناه آنان است. ۳. كَذَّبَت ثَمودُ بِطَغوها• فَكَذَّبوهُ فَعَقَروها فَدَمدَمَ عَلَيهِم رَبُّهُم بِذَنبِهِم فَسَوّها. ۲.۱۹.۹ - ظلمستمکاری قوم ثمود، موجب گرفتارى آنان به عذاب الهى: ۱. والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• واخَذَ الَّذينَ ظَلَمُوا الصَّيحَةُ .... ۲. الَم يَأتِكُم نَبَؤُا الَّذينَ مِن قَبلِكُم قَومِ نوحٍ وعادٍ وثَمودَ والَّذينَ مِن بَعدِهِم لا يَعلَمُهُم الَّا اللَّهُ جاءَتهُم رُسُلُهُم بِالبَيّنتِ فَرَدّوا ايدِيَهُم فى افوهِهِم وقالوا انّا كَفَرنا بِما ارسِلتُم بِهِ وانّا لَفى شَكٍّ مِمّا تَدعونَنا الَيهِ مُريب• وقالَ الَّذينَ كَفَروا لِرُسُلِهِم لَنُخرِجَنَّكُم مِن ارضِنا او لَتَعودُنَّ فى مِلَّتِنا فَاوحى الَيهِم رَبُّهُم لَنُهلِكَنَّ الظلِمين. ۳. ولَقَد ارسَلنا الى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• فَانظُر كَيفَ كانَ عقِبَةُ مَكرِهِم انّا دَمَّرنهُم وقَومَهُم اجمَعين• فَتِلكَ بُيوتُهُم خاويَةَ بِما ظَلَموا .... ۴. وثَمودًا فَما ابقى• وقَومَ نوحٍ مِن قَبلُ انَّهُم كانوا هُم اظلَمَ واطغى• فَغَشّها ما غَشّى. ۲.۱۹.۱۰ - عصيانسركشى مستکبران قوم ثمود از فرمان پروردگار، با پى كردن ناقه، زمينهساز عذاب و نابودى آنان: ۱. والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا ...• قالَ المَلَا الَّذينَ استَكبَروا مِن قَومِهِ ...• فَعَقَروا النّاقَةَ وعَتَوا عَن امرِ رَبّهِم وقالوا يصلِحُ ائتِنا بِما تَعِدُنا ان كُنتَ مِنَ المُرسَلين• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاصبَحوا فى دارِهِم جثِمين. ۲. وفى ثَمودَ ...• فَعَتَوا عَن امرِ رَبّهِم فَاخَذَتهُمُ الصعِقَةُ .... ۲.۱۹.۱۱ - فسادفساد ثموديان در زمین، موجب كيفر و عذاب سخت آنان از جانب خدا: وثَمودَ الَّذينَ جابُوا الصَّخرَ بِالواد• وفِرعَونَ ذِى الاوتاد• الَّذينَ طَغَوا فِى البِلد• فَاكثَروا فيهَا الفَساد. ۲.۱۹.۱۲ - كفرکفر، از عوامل نزول عذاب بر قوم ثمود: ۱. كَان لَم يَغنَوا فيها الا انَّ ثَمودَا كَفَروا رَبَّهُم الا بُعدًا لِثَمود. ۲. وان يُكَذّبوكَ فَقَد كَذَّبَت قَبلَهُم قَومُ نوحٍ وعادٌ وثَمود• واصحبُ مَديَنَ وكُذّبَ موسى فَاملَيتُ لِلكفِرينَ ثُمَّ اخَذتُهُم فَكَيفَ كانَ نَكير. ۳. كَذَّبَت ثَمودُ المُرسَلين• فَاخَذَهُمُ العَذابُ انَّ فى ذلِكَ لَأيَةً وما كانَ اكثَرُهُم مُؤمِنين. ۲.۱۹.۱۳ - گناهگناه ثموديان، عامل عذاب و ذلّت آنان: ۱. وامّا ثَمودُ فَهَدَينهُم فاستَحَبُّوا العَمى عَلَى الهُدى فَاخَذَتهُم صعِقَةُ العَذابِ الهونِ بِما كانوا يَكسِبون. ۲. كَذَّبَت ثَمودُ بِطَغوها• ... فَدَمدَمَ عَلَيهِم رَبُّهُم بِذَنبِهِم فَسَوّها. ۲.۱۹.۱۴ - موعظهناپذيرىموعظهناپذيرى قوم ثمود، عامل نابودى آنان: والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا قالَ يقَومِ اعبُدُوا اللَّهَ ما لَكُم مِن الهٍ غَيرُهُ قَد جاءَتكُم بَيّنَةٌ مِن رَبّكُم هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُم ءايَةً فَذَروها تَأكُل فى ارضِ اللَّهِ ولا تَمَسّوها بِسوءٍ فَيَأخُذَكُم عَذابٌ اليم• واذكُروا اذ جَعَلَكُم خُلَفاءَ مِن بَعدِ عادٍ وبَوَّاكُم فِى الارضِ تَتَّخِذونَ مِن سُهولِها قُصورًا وتَنحِتونَ الجِبالَ بُيوتًا فاذكُروا ءالاءَ اللَّهِ ولا تَعثَوا فِى الارضِ مُفسِدين• فَاخَذَتهُمُ الرَّجفَةُ فَاصبَحوا فى دارِهِم جثِمين• فَتَوَلّى عَنهُم وقالَ يقَومِ لَقَد ابلَغتُكُم رِسالَةَ رَبّى ونَصَحتُ لَكُم ولكِن لاتُحِبّونَ النصِحين. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۴۱۳، برگرفته از مقاله «عذاب ثمود». منابع اين صفحه : فرهنگ قرآن
|